**ลัทธิเต๋า (Taoism / Daoism)** และ **เซน (Zen Buddhism)**

ลัทธิเต๋า (Taoism)

1. **ต้นกำเนิด**

  * เกิดในประเทศจีน ราวศตวรรษที่ 6 ก่อนคริสตกาล

  * ผู้ก่อตั้งที่สำคัญคือ *เล่าจื๊อ* (Laozi) และ *จวงจื่อ* (Zhuangzi)

  * คัมภีร์หลักคือ *เต๋าเต็กเก็ง* (Tao Te Ching)

2. **แก่นแนวคิด**

  * *เต๋า (Dao/Tao)* = "หนทาง" หรือ "กฎแห่งธรรมชาติ" ที่อยู่เหนือทุกสิ่ง

  * เน้นการดำเนินชีวิตอย่างกลมกลืนไปกับธรรมชาติ ไม่ฝืน ไม่ขัดแย้ง (หลัก *อู๋เว่ย* – 無為 = การไม่ทำที่ฝืนธรรมชาติ)

  * เชื่อในสมดุลของ **หยิน-หยาง**

  * การฝึกปฏิบัติ เช่น ชี่กง ไท่จี๋ สมาธิ เพื่อปรับสมดุลกาย-ใจ

3. **เป้าหมาย**

  * การอยู่ร่วมกับธรรมชาติอย่างสอดคล้อง

  * ความสงบ สันติ และความยั่งยืนของชีวิต

  * บางสายเชื่อเรื่องการบำเพ็ญเพียรเพื่อความเป็นอมตะ

เซน (Zen Buddhism)

1. **ต้นกำเนิด**

  * เกิดในประเทศจีนช่วงศตวรรษที่ 6–7 (ชื่อเดิมคือ *ฉาน* – 禪)

  * ผสมผสาน **พุทธศาสนา (มหายาน)** จากอินเดียเข้ากับปรัชญาจีน (รวมทั้งเต๋า)

  * แพร่ไปยังญี่ปุ่น กลายเป็น *เซน* (Zen)

2. **แก่นแนวคิด**

  * มุ่งตรงสู่ประสบการณ์ตรงของความจริง ไม่เน้นตัวอักษรหรือพิธีกรรมมากเกินไป (*ไม่ติดตัวอักษร แต่เข้าถึงใจ*)

  * การนั่งสมาธิ (*ซาเซน – Zazen*) เป็นวิธีหลัก

  * ใช้ *โกอัน* (koan – ปริศนาธรรม) เพื่อกระตุ้นการรู้แจ้ง

  * ย้ำว่า "ความว่าง" (ศูนยตา) และ "สภาวะปัจจุบัน" คือหนทางแห่งการตื่นรู้

3. **เป้าหมาย**

  * การบรรลุ *ซาโตริ* (Satori – การรู้แจ้งชั่วขณะ) และ *เคนโช* (Kensho – การเห็นสภาวะจริงของตน)

  * การใช้ชีวิตประจำวันอย่างตื่นรู้ เรียบง่าย และมีสติ

ความแตกต่างสำคัญ

**เต๋า** → เน้นความกลมกลืนกับ *ธรรมชาติ* และ *จักรวาล*

**เซน** → เน้นความกลมกลืนกับ *จิตใจภายใน* และการ *รู้แจ้งโดยตรง*

เต๋าเหมือน *“ไหลไปกับแม่น้ำแห่งธรรมชาติ”* ส่วนเซนเหมือน *“หยุดมองดูแม่น้ำภายในใจ”*